Χαλέτ εφέντης

Τούρκος πολιτικός, ευνοούμενος και έμπιστος του σουλτάνου Μαχμούτ B’. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τις πρώτες ημέρες της Ελληνικής Επανάστασης. Μπήκε από πολύ νέος στην υπηρεσία της Υψηλής Πύλης ως ιδιαίτερος γραμματέας του σφραγιδοφύλακα του υπουργού Εξωτερικών. Διετέλεσε μετά κεχαγιάς (επιμελητής) του ιεροδικαστή Λάρισας και, τέλος, εργάστηκε σε διάφορες άλλες υπηρεσίες και προσλήφθηκε ως βοηθός του κεσεδάρη (ταμία) και του βεηλικτζή (τμηματάρχη) του αυτοκρατορικού διβανιού. Το 1807 στάλθηκε για κάποια υπηρεσία στην τουρκική πρεσβεία του Παρισιού και όταν γύρισε (1808) διορίστηκε βεηλικτζής του αυτοκρατορικού διβανιού. Δουλεύοντας πλέον στην άμεση υπηρεσία του σουλτάνου έλκυσε την προσοχή του, ο οποίος τον διόρισε αρχηγό της σουλτανικής συνοδείας, γεγονός που σήμαινε ότι, ήταν πλέον στο άμεσο περιβάλλον του ηγεμόνα. Σε αυτή την περίοδο όμως έπεσε σε δυσμένεια και εξορίστηκε στην Κιουτάχεια, αλλά μετά από ένα χρόνο αμνηστεύτηκε και μάλιστα στάλθηκε σε σπουδαία αποστολή στη Βαγδάτη, από όπου, όταν γύρισε, διορίστηκε αρχιγραμματέας του αυτοκρατορικού διβανιού. Τη θέση του εκμεταλλεύτηκε και με ραδιουργίες και οποιοδήποτε άλλο μέσο κατόρθωσε να αποκτήσει μεγάλο πλούτο. Με την έκρηξη της Επανάστασης του 1821 ο X. βρέθηκε σε περίπλοκη και διφορούμενη θέση. Οι Τούρκοι ιστορικοί κατηγορούν τον X. ότι προκάλεσε την προγραφή και τη θανάτωση του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Επίσης διατηρούσε σχέσεις και με διάφορους Φαναριώτες, των οποίων παλαιότερα είχε διατελέσει γραμματέας. Για να αντιδράσει σε αυτές τις κατηγορίες ο X. αναγκάστηκε να ηγηθεί των φανατικών στοιχείων που ζητούσαν από τον σουλτάνο την πλήρη εξαφάνιση του ελληνικού στοιχείου. Ο σουλτάνος τότε έδωσε διαταγή για γενική σφαγή των Ελλήνων στον αρχηγό του σώματος των Γενιτσάρων. Αλλά ο σεϊχουλισλάμης Χαλήλ εφέντης κατόρθωσε να ματαιώσει το ανοσιούργημα και πέτυχε αναβολή της εκτέλεσης της διαταγής για να βρεθούν οι πραγματικοί ένοχοι της ανταρσίας. Από εκείνη τη στιγμή άρχισε ένας αγώνας ανάμεσα στους μετριοπαθείς και στους οπαδούς του X. που ήθελαν τη γενική σφαγή. Στην αρχή φάνηκε ότι επικράτησε ο X., επειδή κατόρθωσε να διορίσει δικό του σεϊχουλισλάμη τον Ουριανί-ζαδέ και μάλιστα δύο φορές κατόρθωσε να ανατρέψει διαλλακτικούς υπουργούς. Τελικά όμως άρχισε και ανάμεσα στους Γενίτσαρους κατακραυγή εναντίον του X. την οποία αντιλήφθηκε ο σουλτάνος και διέταξε τον X. να πάει προσωρινά στην Προύσα. Στον δρόμο η διαταγή μετατράπηκε σε εξορία στο Ικόνιο, όπου είχε φτάσει άλλο σουλτανικό φιρμάνι που διέταζε τη θανάτωσή του. Ο δήμιος τον στραγγάλισε και το κεφάλι του X. εκτέθηκε σε κόγχη του εξωτερικού τοίχου του περιβόλου των παλαιών σουλτανικών ανακτόρων.